علم‌النفس شامل مجموعه‌ای از مسائل است که محور آن‌ها «نفس» بوده و پیرامون مسائل کلی نفس، احکام و آثار آن سخن می‌گوید. این شناخت می‌تواند از راه‌های گوناگونی همچون روش تجربی، نقلی یا عقلی حاصل شود. شناخت نفس به روش عقلی (فلسفی) را در اصطلاح می‌توان علم‌النفس نامید. بنابراین، در توضیح علم‌النفس می‌توان گفت علمی است که از وجود نفس و اقسام نفس و قوای ظاهری و باطنی و بقا و یا فنای نفس پس از مرگ و حدوث و قدم نفس و معاد جسمانی و احکام مربوط به آن بحث می‌کند.