افیون روشنفکران کتابی است به قلم یک صاحب‌نظر و بیانیه‌ای است از سوی مبارز راه آزادی؛ کتابی که هم در قلمرو فلسفه و هم در ساحت ادبیات مبارزه‌طلبانه می‌گنجد. کتاب در پی کشف تناقضاتی است که باعث شده بود اکثریت قریب به اتفاق روشنفکرانی که از روش‌های علمی بریده بودند، به لحاظ سیاسی از کمونیسم شوروی در برابر دموکراسی‌های لیبرال حمایت کنند. از آن‌جا که کتاب بر تحلیل دیالکتیکی دقیقی استوار است و شناخت درستی از مارکس و مارکسیست‌ها ارائه می‌دهد، ضمن نمایاندن حقیقت موضوع، معیاری در اختیار روشنفکران می‌گذارد تا با آن آزادی را با وضع موجود بسنجند.
آرون به اهل علم هشدار می‌دهد که آنان نمی‌توانند بدون پذیرش مسئولیت به حوزه عمومی وارد شوند. وی به افراد اهل عمل نیز گوشزد می‌کند که الزامات سیاسی نباید آنان را از داوری برای تشخیص درست از غلط یا خیر از شر معاف دارد. به باور او، اگر روشنفکر برای استقلال رای و حفظ آن، نیازمند اراده توانمندی است، مردم نیز برای کسب آزادی و صیانت از آن، محتاج شهامت و شکیبایی‌اند.